Văn Thơ Công Giáo

Đó là tiếng nói thì thầm nào đó thỉnh thoảng thôi thúc mình. Hôm nay, nó lôi mình dậy ngồi vào máy và viết, thay vì để mình ôm cuốn sách ưa thích, cuộn trong chăn, vừa đọc vừa nghe gió đông xào xạc ngoài vườn trong những ngày nghỉ hiếm hoi này.

Những câu chuyện thì ai cũng có. Nhưng có người chọn chia sẻ, có người chọn lặng lẽ. Mình thì sẽ chọn lặng lẽ như cái bản chất của mình, cho yên thân. Nhưng tiếng nói nào đó cứ thì thầm:

Chuông điện thoại reo lên trong khi tôi đang cầm cây bút viết vài dòng vào cuốn nhật ký. Một số điện rất quen nhưng trong phút chốc tôi không thể nghĩ ra là số của ai, vì từ ngày vào chủng viện đến nay đã 3 năm tôi mới cầm lại điện thoại. Tôi bấm nghe, đầu dây bên kia một giọng nói ngập ngừng.
- “Con chào thầy, à mà thôi em chào anh. Chào anh cho quen chứ chào thầy thấy khó quá”, tiếng một cô gái trẻ nói từ đầu bên kia.

Các hình thức nguyện ngắm dân gian đã nuôi dưỡng đức tin của người quê tôi trong những giai đoạn ngặt nghèo nhất của lịch sử.

Tôi sinh ra và lớn lên ở một vùng quê nghèo ở Đồng bằng Bắc bộ. Các làng quê tôi có nhà thờ gần với nhà chùa. Có một số làng giáo dân toàn tòng nhưng đại đa số là làng xôi đỗ, nơi người Công giáo và và ngoài Công giáo sống chan hòa với nhau.

Sau năm 1954, giáo xứ của tôi không còn linh mục vì linh mục xứ đã cùng một số giáo dân vào miền Nam trong cuộc di dân. Làng tôi từ một làng toàn tòng trở thành một làng xôi đỗ.

Tùy bút

---//---

Tùy bút

---//---

Độc giả có thể xem nội dung được trình bày thẩm mĩ tại link gốc: https://ymagazine.net/vn/ban-tin-thang-6/toi-thu-bay

ảnh minh họa

Trong cuộc sống hàng ngày, có biết bao nhiêu người đáng để chúng ta thương yêu và dành nhiều tình cảm. Có biết bao tâm tình mà ta đã bày tỏ để đền ơn, đáp nghĩa bằng những quà tặng quý giá, với những lời sẻ chia, thăm hỏi dành cho ai đó… Nhưng đã bao giờ bạn nghĩ rằng người cần tri ân thăm hỏi trước tiên là chính song thân của mình không?  

Bạn đã đọc câu chuyện cảm động của ông lão đi sửa chiếc điện thoại chưa?

Bạn mang thai đứa con đầu lòng, nó khó tính khó nết, bạn ói suốt, nghe mùi cá là ói tới mật xanh. Vậy mà bạn lại thích ăn cóc xanh để nguyên vỏ, chấm với muối ớt thật cay. Mỗi lần có dịp về thăm mẹ. Bạn với Chị thường hay ngồi dưới cây cóc lúc ban trưa hái trái nào ăn trái đó, ăn đến đã thèm thì thôi.

Nói đến chị ai cũng thương. Năm lên 8, chị bị sốt bại liệt, từ một bé gái bình thường, sau cơn bão bệnh di chứng để lại trên người chị là một cái chân teo dúm lại, đi cà thọt, người thì khom xuống mặt gần như song song với mặt đất. Trẻ con trong làng hay trêu đùa gọi chị là “ Cà Thọt” mặc dù chị có cái tên rất đẹp “ Lý Mỹ Nhân”. Chị có đôi mắt rất sáng, tuy di chuyển khó khăn nhưng siêng làm việc, nhà cửa lúc nào chị cũng quét dọn sạch sẽ cơm nước tinh tươm trước khi cha mẹ đi làm về.

Nó sinh ra và lớn lên trong một xóm đạo.

Năm lên 7 tuổi, nó được chị cả dẫn vào xin chú xứ Hoàn cho được học giáo lý. Đấy là chương trình mà bất kỳ một đứa trẻ có đạo nào cũng phải trải qua. Nó không thích học và mấy đứa trẻ tầm tuổi đó cũng chẳng ưa việc học cho được lòng đạo đức này lắm. Nhưng cha mẹ bắt đi nên đành theo học một cách miễn cưỡng. Hằng tuần, cứ sau khi đi lễ Chúa Nhật là lại vào một tòa nhà màu vàng vàng mà nghe chị cả kêu là nhà xứ để học giáo lý. Chú xứ Hoàn giảng bổn lia lịa. Mấy đứa ngồi dưới ngáp ngôn nguôi. Giảng kinh bổn xong, chú xứ chuyển qua dạy hát cho đám học trò với hy vọng có thể thay đổi được chút ít không khí nhưng mấy đứa trông không có vẻ gì là thiết tha cho lắm. Nó không biết học để làm gì nhưng sau một thời gian học thấy được khen ngoan hơn và ít văng tục hơn trước thì nó nghĩ đó là lý do mà bậc cha mẹ nào cũng muốn gửi con mình đến học chỗ mấy cha, mấy thầy là như vậy.

Hai vợ chồng luống tuổi, giờ giấc thức ngủ khác nhau. Người thức khuya đọc sách, người dậy sớm đi nhà thờ nên mỗi người một buồng, một cái khung điện toán riêng. Mấy lúc này cả thế giới chao đảo về dịch Virus, mỗi ngày một trầm trọng. 

Chồng tôi không sợ hãi bằng tôi, anh vẫn thỉnh thoảng chạy ra chợ mua trái cây, thức uống. Anh lại có bổn phận đi bộ với người bạn thân đang bị cancer và anh không muốn bạn buồn vì sự cách ly này. Khi chồng tôi ra ngoài về, bước vào cửa là tôi phát hoảng như gặp phải con Virus khổng lồ đang tới gần, Tôi xua xua tay, chỉ anh vào ngay buồng tắm làm vệ sinh quần áo và rửa tay rửa mặt. Chúng tôi bây giờ không đứng gần nhau khi nói chuyện, không còn thỉnh thoảng ấm áp ôm ngang vai nhau nữa, đứng xa nhau và ngồi cũng xa nhau. Tôi có đưa nước đưa trái cây cho anh cũng để ở đâu đó trên bàn làm việc hay bàn bếp rồi nói cho anh biết chứ không đến gần đưa tận tay như trước nữa. Khi ăn cơm thì hai người cũng không ngồi gần nhau, dù là cái bàn tròn, mỗi người ngồi một phía đối diện nhau, bỗng nhớ câu thơ cổ Trung Hoa: Quân tại Tương giang đầu/Thiếp tại Tương giang vĩ/ Tương tư bất tương kiến/ Đồng ẩm Tương giang thủy. Còn mình bây giờ được nhìn thấy nhau nhưng: Chàng ở bên kia bàn/Thiếp ở bên này bàn/Cùng ăn chung một mâm/ Nhìn nhau mà ngập ngừng.

Họ hay mặc áo đen, đi đi lại lại giữa nhà thờ với nhà xứ, đôi khi là giữa nhà thờ với nhà dòng kế bên, họa hoằn thì giữa nhà thờ với mấy ấp quanh xóm đạo. Từ ngày tôi biết đi Thánh Đường đã thấy họ quanh quẩn ở đấy. Những bộ áo dài đen cổ tàu chùng kín đến tận mắt cá chân, cả người chỉ để lộ ra khuôn mặt. Cả nam lẫn nữ đều mặc y chang thế, các chị thì khác hơn một chút là có cái mũ đội mà cũng không hẳn là mũ, tựa hồ như một cái khăn được may làm đôi rồi choàng lên đầu che đi phần lớn mái tóc dài chấm vai. Họ hay làm những việc giống nhau hoặc từa tựa nhau, cách nói chiện cũng không khác là nhau mấy: nhẹ nhàng và có phần khách sáo, chỉ khác một chút là khi đến bữa ăn thì các anh một bên, các chị một bên nhưng rồi lại cũng ăn những món y chang nhau.

Lễ Phục Sinh ở quê tôi khi xưa là những gì thật đáng nhớ.

Cách nay khoảng hai phần ba thế kỉ, nghĩa là trước vụ đói tháng Ba năm 1945, khi ấy còn thời Pháp thuộc, tôi đang cắp sách đi học trường làng ngày hai buổi, ngây thơ và hồn nhiên với lũy tre xanh, với những sinh hoạt bình thường trong xứ đạo, với những phiên chợ thật đông người, súc vật và hàng hóa và với những ngày hội của làng, của tổng, của ngôi chùa làng cổ kính thỉnh thoảng có một cuộc rước linh đình.

Bọn trẻ chúng tôi không biết mùa chay bắt đầu từ ngày nào, khi cha mẹ, ông bà bữa đó bảo, thứ tư này lễ Tro, thứ sáu này chúng mày phải ăn chay, kiêng thịt đấy nhé thì cứ thế mà làm.

Cả gia đình ăn chay, từ ông cụ bà cụ 70 cho đến đứa cháu 7, 8 tuổi. Chỉ những đứa bé ba, bốn, năm tuổi hoặc ốm yếu, đang bị bệnh hay người đàn bà đang phải dùng sữa mẹ nuôi con thì mới được nhưng trừ mà thôi.

Tôi có hai lần gặp trường hợp được miễn ăn chay kiêng thịt. Lần thứ nhất là lần chạy loạn vào ngày Thứ Sáu Tuần Thánh năm 1975. Năm ấy tôi chưa đến tuổi ăn chay, nhưng những người lớn chung quanh tôi đều được Đấng bản quyền địa phương cho phép miễn ăn chay vì ở trong trường hợp bấn loạn nguy cấp. Lần thứ hai là khi bị bắt đi làm “thanh niên xung phong”, quanh năm ăn cơm độn với muối hay chút nước nấu với cái gì đó gọi là đồ ăn.

---//---

Hôm nay ăn chay. Từ sớm mơ đã thấy chợ đông đúc nhộn nhịp lên hẳn. Nhất là nơi mấy hàng bán cá. Tiếng nói cười rôm rả, náo nhiệt. Cá tươi! Mực tươi đây! Cua ghẹ đây…

Ngày này nhé, các mẹ vừa đi nhà thờ xong về đến nhà là xách giỏ đi chợ cho liền tay đặng còn mua được cá tươi ngon. Chợ ngày này thì tha hồ mà chọn lựa, các mẹ đua nhau trổ tài các món chay đãi cả nhà.

Cơn dịch bệnh kéo dài cũng đã gần hai tháng và chưa có dấu hiệu nào của sự suy giảm. Trường học đóng cửa; nhà hàng, cửa tiệm giỡ biển vì không làm ăn buôn bán được gì trong thời điểm này; các doanh nghiệp nhỏ điêu đứng, cho nhân viên nghỉ làm; ngay cả đến chủng viện, nhà dòng cũng phải cho chủng sinh, đệ tử về quê, tạm xem như nghỉ hè trước; một số nhà thờ không có Thánh Lễ….Chúng ta không biết cơn khủng hoảng này sẽ kéo dài cho đến bao giờ nhưng có một điều chúng ta không được quên, đó là: mọi điều trong cuộc sống này, dù xấu, dù tốt, dù đau khổ, dù hạnh phúc, dù ốm đau, dù mạnh khỏe, dù sống, dù chết…tất cả vẫn nằm trong bàn tay Chúa, ngay cả khi hàng ngàn anh chị em của chúng ta đã ra đi vì dịch bệnh thì họ vẫn không nằm ngoài bàn tay quan phòng của Chúa Cha.

Tôi là Cây mạ non, tôi xuất thân là một hạt thóc bé nhỏ, được bác kĩ sư nông nghiệp tuyển lựa kĩ càng trong số đông anh em. Tôi biết cuộc đời mình sang trang mới khi được cất nhắc, những bàn tay mềm mại chăm sóc tôi, nâng niu tôi để tôi thật sự khoẻ mạnh mà thi hành nhiệm vụ của mình, nhiệm vụ của một hạt giống.

Sau mỗi mùa gặt, anh em nhà thóc chúng tôi được các bác nông dân đưa vào bồ, vào hòm hay vào kho. Nhưng mỗi hạt thóc là một số phận. Có anh em oằn mình trải qua những đau đớn của những nhịp giã chày, hay những va đập xoay quay quất của máy xay xát để cởi bỏ lớp áo giáp vàng óng, những lớp màng mỏng nhẹ mong manh, trở nên những hạt gạo trắng tinh khiết. Rồi trở thành những hạt cơm thơm phức, dẻo mềm, hoà vị ngọt thanh trong những bữa cơm của từng gia đình. Những người anh em đó của tôi nhanh chóng trở thành lương thực nuôi sống con người. Còn những hạt được chọn như tôi đây là để duy trì nòi giống. Nhận nhiệm vụ cao cả sinh ra những thế hệ hạt thóc mới góp sức cho đời. Mỗi hạt thóc chúng tôi dù ở số phận nào cũng nỗ lực hết mình để dấn thân. Riêng tôi, tôi hạnh phúc khi trở thành hạt giống.

Mỗi vùng quê, mỗi nơi con người sinh sống đều gắn liền với những thứ âm thanh riêng biệt. Nếu thành phố ồn ào với tiếng xe cộ, ngoài biển rì rào tiếng sóng vỗ; Thì nơi tôi sinh ra và lớn lên - một làng Công giáo bình yên là tiếng râm ran đọc kinh của bà, của mẹ và của cả tiếng chuông nhà thờ thân quen.

Koòng... kính koòng, kính koòng... kinh, koòng... kinh... âm thanh nhẹ dần và tắt hẳn. Đúng 4h sáng, tiếng chuông nhà thờ cất lên báo hiệu ngày mới quê tôi bắt đầu. 4h là tiếng chuông báo của Thánh lễ ban sáng lúc 5h. Trong màn đêm hơi se lạnh của những ngày mưa gió, ánh đèn nhà đang lần lượt kéo nhau sáng lên và hắt ra ngoài đường qua khe cửa. Sự bình yên, tĩnh mịch vẫn còn ngoài đường nhưng trong nhà người dân đã dậy chuẩn bị đi lễ và cũng chuẩn bị cho ngày mới bắt đầu. Lác đác vài cụ già, vài ba người đi thành nhóm đến nhà thờ. Họ chào hỏi, trò chuyện, và đôi khi có tiếng hát ngân nga của ai đó vang vọng trong màn đêm. Cảm giác bình yên đến lạ thường. 4h30p tiếng chuông thứ 2 cất lên. Lúc này ngoài đường đã nhiều người hơn, họ cùng nhau rảo bước đến nhà thờ đọc kinh và tham dự thánh lễ.

Ở đâu có các bà thì ở đây lập tức có chuyện thị phi để mà nghe, chả biết nó chính xác đến cỡ nào nhưng nghe cái giọng kể hùng hồn của các bà coi bộ chuyện đó đáng tín lắm. Chả chuyện gì trên đời mà không thành chủ đề bàn tán của các bà, từ chuyện con Tươi với thằng Dũng ăn cơm trước kẻng, bắt tội hai ông bà Năm phải đến lạy lục cha sở làm phép tha cho chúng nó được về ở với nhau, đến chuyện ông cha xứ mình “kẹo” hết sức, con chiên ở mấy xứ kế bên được tiệc này, lễ kia, mùa Giáng Sinh ăn cỗ mệt nghỉ. Thấy mà ham. Còn xứ này, năm thì mười họa mới được ông cha vớt vát cho được bữa trà nước. Hay đơn cử như chuyện ông thầy xứ mới tuần trước trót đứng nói tếu với mấy cô sinh viên đi học trên tỉnh về cũng bị các bà liệt vào chuyện “chẳng tốt lành chi”… Thành thử, ai cũng ngại va chạm với các bà, khi không lại bị mắc tiếng oan, đến cha xứ cũng phải vị nể các bà ấy vài phần.