Xin chào quý Cha và anh chị em,
Một tin vui đặc biệt: Chào mừng kỷ niệm 350 năm tác phẩm Sấm Truyền Ca, diễn ca lục bát 5 quyển đầu của Cựu ước, do cha Lữ Y Đoan, một trong những linh mục thế hệ đầu của Gp Đàng Trong chúng ta.
Cha Lữ Y (Louis) Đoan sinh năm 1613 tại Kẻ Chàm, Quảng Nam, soạn xong quyển Sấm Truyền Ca bằng chữ Nôm khi còn là Thầy Giảng năm 1670. thụ phong Lm tại Quảng Ngãi năm 1676 và hai năm sau đó qua đời, 1678,
Tác phẩm Sấm Truyền Ca đã Việt hóa các nhân danh và địa danh trong Kinh thánh, trình bày nội dung các sách Ngũ Thư với phong cách hết sức Việt Nam. Giáo dân rất thích nhưng có lẽ các cha Tây ngại rằng nó không sát bản văn Kinh thánh nên không ủng hộ, tác phẩm chỉ được chép tay chứ không được in ra. Qua thời kỳ bắt đạo, quyển sách đã trôi dạt về phía nam.
Năm 1820 bộ sách được chuyển sang chữ quốc ngữ do Phan Văn Cận (tại Cái Mơn, Bến Tre).
Năm 1870, có người đào được tại Cái nhum (Chợ lách, Vĩnh long) một hầm vô chủ, có nhiều sách vở về đạo thánh,'trong đó có bộ Sấm Truyền Ca, giấy đã mục nhiều. Lúc đó có ông Nguyễn Vãn Thế chịu khó chép lại và truyền ra cho nhiều người biết.
Năm 1885 cha Phaolồ Qui muốn giúp độc giả tiện đối chiếu với bản văn Kinh thánh nên đã ghi số thự tự vào các câu trong mỗi chương. Ngài cũng chuyển các tên người và tên đất cho sát bản Latinh nhưng chỉ làm được một phần.
Có hai bản sao đã tồn tại tới giữa thế kỷ XX:
Một bản do nhà báo Paulus Tạo (báo Nam Kỳ Địa Phận) chép theo Sưu tầm của Phêrô Trần Hớn Xuyên, trực tiếp chép theo bản của Simong Phan Văn Cận, hoàn tất ngày l7 tháng 5 năm 1910 và một số tài liệu về Sấm Truyền Ca, do linh mục Phao-lồ Qui Sưu tầm và sửa chữa, từ năm 1885. Paulus Tạo ghi năm tháng ông thực hiện việc biên khảo trên một trang nay đã rách, nên nay không rõ là năm nào.
Khi nhà in Tân Định được thành lập, đã có đề nghị in bộ sách nhưng các cố Tây không chịu.
Bản thứ hai ở báo Tông Đồ. Năm 1947 nhà báo Nguyễn Cang Thường mang về tòa soạn báo Tông Đồ một số văn liệu, trong đó có Sấm Truyền Ca. Năm 1952, nhà báo Tông-Đồ bị bão làm sập đổ, văn liệu hư hại hơn phân nửa. Bổn Sấm Truyền Ca hư hỏng hoàn toàn ba quyển sau, vì bị nước ngập và mối xông phá, chỉ còn hai quyển đầu là Genesia (Tạo Đoan Kinh) và Exodus (Lập Quốc Kinh). Quyển Lập Quốc Kinh bị mối tàn phá phân nửa, chỉ còn 21 chương. Năm 1956 nhà báo Thaddoeus Nguyễn Văn Nhạn chép những phần còn lại của tập Sấm Truyền Ca và chép xong ngày 20 tháng 12 năm 1956. Trong bản chép tay của ông Nhạn, tên đất và tên người chép theo bản của linh mục Lữ-y Đoan và ghi chú theo bản sửa chữa của linh mục Phao-lồ Qui.
1993 Giáo sư Nguyễn Văn Trung và một số trí thức Công giáo đã thực hiện quyển sách “Về các tác giả Công giáo thế kỷ XVII-XIX”, do Khoa Ngữ Văn, Đại học Tổng hợp Tp HCM ấn hành. Quyển sách đã giới thiệu tác phẩm Sấm Truyền Ca đến công chúng.
Giáo sư Trung và các cộng sự viên đã có công nghiên cứu đối chiếu, thực hiện bản văn hiệu đính mang tính khoa học và năm 2000 Tập san Y Sỹ ở Montreal đã xuất bản tập 1: Tạo Đoan Kinh.
Dù quyển sách được in ở Canada mới cách đây 20 năm, hiện nay ở Việt Nam tìm không đâu có. May thay cuối cùng, chúng ta may mắn tìm được một bản photocopy ở Thư viện Học viện Đa Minh, Gò Vấp và một ấn bản ở Thư viện Mân Côi Bùi Chu.
Được Đức Giám mục Giáo phận khuyến khích, chúng con đang chuẩn bị để in lại quyển sách kịp phát hành vào Mùa Vọng năm nay, nhằm mừng kỷ niệm 350 năm việc biên soạn tác phẩm, để tạ ơn Chúa và để đẩy mạnh công việc truyền giáo cho giới trí thức;
Khi chúng ta học về triết lý của Laudato Si’, Cha Anrê Đoàn Văn Điểm đã nhắc tới triết lý Ngữ Hành. 350 năm trước đây, vị tiền bối của chúng đã dịch sáu ngày sáng tạo là sáu chu kỳ, trong đó Thiên Chúa đã dựng nên lưỡng vực sáng tối âm dương với hành mộc, hành thủy, hành thổ và hành hỏa. Xin mời nghe:
1 Hằng sinh Thượng đế đại quyền,
Tự không sáng tạo phán truyền hoằng khai; 010
Càn khôn bỗng chúc phôi thai
2 Hư hư hàn vũ, dày dày u minh.
Thánh thần sinh hóa vận trình,
3 Đột nhiên quang ánh lộ hình khắp nơi.
4 Ban khen trong sáng tuyệt vời 015
Liền phân lưỡng vực muôn đời đối nhau:
5 Gọi ngày, dương khí làu làu,
Gọi đêm, âm khí phủ bao mịt mờ,
Hoàng hôn chuýển tiếp minh sơ,
Chu kỳ thứ nhất, thiên cơ ứng hành. 020
6 Không gian phát động mở màn,
7 Thủy hành nhị khí đành rành dưới trên.
8 Trên thì danh gọi cao thiên
Chiều đi mai đến tiếp liên chu kỳ
9 Thổ phân, thủy lập biên thùy 025
10 Thổ là đại lục, thủy thì đại dương
11 Lịnh bán hành mộc tự cường,
12 Ngàn hoá vạn thảo ứng tường phát sinh
13 Tạo trình đạt mức tốt lành,
Chu ky chiều sáng giai tầng thứ ba. 030
14 Hành tinh đặt khắp bao la,
Kết thành vũ trụ dung hòa thời gian.
Tự căn hành hỏa 15chuyển vần
15 Trên trời dưới đất đầy tràn nhiệt quang
16 Nhựt qua nguyệt lại 17chu toàn 035
18 Ngày đêm hướng dẫn tháng năm đều đồng
19 Tinh vi thỏa mãn hoài mong,
Chu kỳ thứ bốn, chiều hôm lại ngày.
Đó là hết chu kỳ thứ thứ tư. Các chu kỳ còn lại càng lúc càng hấp dẫn, xin mời xem tiếp trên file PDF đính kèm.
Lm Trăng Thập Tự
